Suchość w gardle pojawia się często przed ważnym wystąpieniem w pracy, wyznaniem miłości lub o poranku po całonocnym szaleństwie z alkoholem w roli głównej. Nie jest to jednak odczucie w żadnym stopniu porównywalne do objawów kserostomii, czyli suchości błony śluzowej jamy ustnej. Wyjaśniamy, kiedy można mówić o jej wystąpieniu i jakie kroki może podjąć lekarz kliniki dentystycznej, aby ulżyć pacjentowi w cierpieniu.
Rozpoznanie kserostomii oraz jej podstawowe objawy
Dziedziną, która zajmuje się m.in. badaniami nad kserostomią jest periodontologia. To gałąź stomatologii, której przedmiotem zainteresowania naukowego jest profilaktyka oraz leczenie chorób przyzębia oraz błony śluzowej jamy ustnej. Opisywane w dzisiejszym artykule schorzenie nie jest łatwe do natychmiastowego rozpoznania, ponieważ specjaliści w tej dziedzinie wyróżniają dwa rodzaje kserostomii: rzekomą i prawdziwą.
Kluczem do postawienia właściwej diagnozy jest zbadanie ilości wydzielanej śliny. Często pacjent odczuwa suchość w jamie ustnej, ale okazuje się, że nie ma ona związku z zaburzeniami sekrecji. Zlecone badanie pomaga określić, czy jest to kserostomia rzekoma lub prawdziwa. Pierwsza z nich występuje najczęściej u osób zmagających się z zaburzeniami stresu, nerwicą lub innymi chorobami związanymi ze zdrowiem psychicznym.
Natomiast rozpoznanie kserostomii prawdziwej wymaga gruntownej analizy ilości produkowanej śliny. Na przestrzeni jednej doby gruczoły ślinowe dorosłego człowieka wytwarzają od 0,5 do jednego litra śliny. Przyjmuje się też, że norma produkcji śliny spoczynkowej wynosi ok. 0,3 ml/min. Nieco więcej jest w przypadku śliny stymulowanej, bo pożądana wartość mieści się w przedziale od 1 do 2 mililitrów na minutę.
Prawdziwa kserostomia występuje, gdy:
a) produkcja śliny spoczynkowej jest mniejsza niż 0,1 ml/min.,
b) produkcja śliny stymulowanej jest mniejsza niż 0,7 ml/min.
Pacjentom gabinetu stomatologicznego, u których stwierdzono kserostomię towarzyszy drażniący ból podczas żucia i połykania pokarmu. W związku z tym przy schorzeniu pojawiają się problemy z odczuwaniem smaku, mówieniem oraz wystąpić mogą poważne zaburzenia żywienia. Długotrwały brak śliny lub jej niewystarczająca ilość doprowadzić może do szybkiego rozwoju próchnicy na skutek wykształcenia się świetnych warunków życia dla bakterii i grzybów.
Leczenie kserostomii i zalecana profilaktyka
Największą grupę osób zmagających się z tym schorzeniem stanowią osoby starsze, często po 65 roku życia. Objawy kserostomii prawdziwej spotykają ok. 10-20% populacji. Powodem pojawienia się zaburzeń wydzielania śliny jest np. przewlekłe stosowanie leków moczopędnych, leków o działaniu neuroleptycznym, przeciwdepresyjnych i przeciwhistaminowych. Ten wykaz farmaceutyków to lista złożona z ponad 400 medykamentów.
W leczeniu i profilaktyce kserostomii szczególnie istotne jest właśnie rozpoznanie konkretnej przyczyny jej wystąpienia. W niektórych przypadkach zalecana jest konsultacja dentysty gabinetu stomatologicznego z innym specjalistą i zasugerowanie zmiany leków. Nie zawsze jest to możliwe, dlatego wówczas częstą praktyką jest sięganie po preparaty produkujące sztuczną ślinę.
Co to za produkty? Ich skład jest oparty na roztworze elektrolitów złożonym z m.in. buforów węglanowych i fosforanowych. Przyjmują wygodną w aplikacji formę sprayu, a niektóre aerozole posiadają miły, miętowy posmak. Do stosowanych metod leczenia i łagodzenia objawów zalicza się również płukanki z dodatkiem siemienia lnianego oraz malwy.
To wybrane przykłady, ale na pełną opiekę i dokładne wskazania można liczyć dopiero w klinice stomatologicznej. Tam po przeprowadzeniu badań i postawieniu odpowiedniej diagnozy lekarz jest w stanie dopasować środki zaradcze do konkretnego przypadku. Pamiętajmy zatem o tym, aby kserostomii nie lekceważyć i w miarę możliwości szybko zgłosić się do specjalisty po wystąpieniu niepokojących objawów.
